آسیب شناسی مدل اداره امور شهر در ایران (با تاکید بر شهر تهران)

نظام برنامه¬ریزی و مدیریت در کشورهای در حال توسعه به خصوص کشور ایران به صورت متمرکز است و هدایت و اجرای برنامه¬ها چه توسعه¬ای و چه اجتماعی از سوی سازمان¬های دولتی و عمومی انجام می¬شود. این در حالی است که امروزه نظام های متمرکز، با مشکلاتی از جمله آسیب های شهری و مطالبات روزافزون مردم روبه رو هستند؛ لذا برای رهایی از این شرایط، تغییر و تحول در نظام مدیریتی شهر از نظامی متمرکز به شیوه¬ای غیر متمرکز نیاز است. این تحول می¬تواند مبتنی بر اصول حکمرانی شهری و مشارکت مردم، نهادهای مدنی و محلی و سازمان¬های دولتی و غیر دولتی باشد؛ زیرا حکومت¬های محلی به دلیل دموکراتیک بودن نقششان، در ارتقای شیوه مشارکت شهروندان سهم به سزایی دارند، و می¬توانند به سمت شیوه ¬های مطلوب مدیریت شهری در صورت روابط متقابل با دولت گام بردارند. در این پژوهش جهت بررسی چالش های موجود بر سر راه مدیریت شهری، ابتدا از طریق مفاهیم مدیریت شهری و مدل های مدیریت شهری، نوع مدل مدیریت شهری در ایران را شناسایی کردیم. سپس با استفاده از الگوی حکمرانی شهری و مولفه های آن به استخراج مولفه های مطابق با شرایط جامعه خود پرداختیم. در ادامه در پاسخ به سوالات تحقیق اقدام به مصاحبه با اساتید و متخصصین در زمینه مدیریت شهری کردیم. و یافته ها را در کلیت شان و در ارتباط با موضوع اصلی( چالش های مدل مدیریت شهری و موانع بر سر راه تحقق الگوی حکمرانی شهری)، با در کنار هم قرار دادن نظرات یکسان و مخالف پاسخ گویان از هم مورد تحلیل قرار دادیم. نتیجه ای که از تمامی مصاحبه ها و بررسی اسناد قانونی در زمینه مدل مدیریت شهری به دست آمد، گویای این مطلب بودند، که برای اجتناب از چالش های موجود بهترین روش این است که در انتخاب اعضاء شورا، فارغ از تعلق سیاسی آنان و جنسیتشان، صرفا به کارنامه اجرایی و نوع تخصص آنان با توجه به نیازهای مدیریتی، اجتماعی و فرهنگی شهر، دقت و تامل شود. با توجه به پتانسیل شهرداری ها وظایف و تصدی های قابل واگذاری به آن ها در دستور کار قرار گیرد. زیرا مشکل عمده در نظام مدیریت شهری امروز تداخل وظایف نهادهای دولتی و محلی می باشد. همچنین در جهت اثربخشی بیشتر شورای شهر به لحاظ وظیفه نظارتی که دارد ضرورت تفکیک رهبری سیاسی از رهبری تخصصی در مدل شورا- مدیر شهر بیش از پیش احساس می شود. نتایج به دست آمده در رابطه با موانع پیش روی تحقق الگوی حکمرانی شهری نیز بیان می دارد که پیش از هر چیزی باید اقدام به تمرکززدایی از قدرت مرکزی به نهادهای محلی با توجه به اصل 44 قانون اساسی در زمینه مدیریت محلی کنیم زیرا با قدرت گرفتن نهادهای محلی و افزایش اختیارات آن ها بالتبع می توانیم شاهد افزایش شفافیت مالی و عملکردی شهرداری با نظارت دقیق شورا باشیم. و ارتباط مطلوب و مستمر با مردم و جلب مشارکت شهروندان، شورای شهر را تنها به سازمانی صرفا اداری تبدیل نخواهد کرد.